Đặc sắc trang phục dân tộc Tày Cao Bằng

Cao Bằng là một tỉnh nằm ở phía Đông Bắc Việt Nam, là nơi sinh sống của các dân tộc thiểu số ít người tạo nên một bức tranh văn hóa dân tộc đa sắc màu. Trong những nét đẹp văn hóa Cao Bằng thì có lẽ điều khiến người ta lưu luyến nhất là hình ảnh những bộ trang phục rực rỡ sắc màu của các chàng trai, cô gái người dân tộc thiểu số. Có những bộ trang phục truyền thống đơn giản với gam màu trầm của rừng núi, nhưng cũng có những bộ váy áo sặc sỡ, là biểu trưng văn hóa của mỗi tộc người. Mỗi dân tộc có một bản sắc văn hóa riêng biệt, trong đó phải kể đến đó là trang phục dân tộc.

Trong bài viết hôm nay, các bạn hãy cũng tôi tìm hiểu về trang phục dân tộc của người Tày ở Cao Bằng nhé!!!

Việt Nam là nơi quần tụ sinh sống của 54 dân tộc anh em. Mỗi dân tộc đều có những sắc thái riêng, độc đáo. Và một trong những điểm nhấn tạo nên sắc thái riêng của mỗi dân tộc chính là bộ trang phục truyền thống của đồng bào. Bộ trang phục truyền thống của mỗi dân tộc có kiểu dáng, màu sắc và cách trang trí hoa văn khác nhau. Tuy dân số đông, địa bàn phân tán nhưng dân tộc Tày lại là một cộng đồng thuần nhất với một ý thức rõ rệt điều đó thể hiện qua bộ trang phục truyền thống với sắc màu chủ yếu là màu chàm. Với Tỉnh Cao Bằng nói riêng thì dân tộc Tày chiếm phần đông dân số của Tỉnh và áo chàm đã trở nên quen thuộc với người con dân tộc Tày nơi đây.

Nhắc đến Cao Bằng, điều đầu tiên người ta nghĩ đến sẽ là áo chàm, đàn tính và những điệu hát then, hát lượn giao duyên ngọt ngào, say đắm lòng người. Và trang phục dân tộc Tày – Nùng được biết đến với màu áo chàm quen thuộc, chất liệu được làm từ vải sợi bông tự dệt, nhuộm chàm, hầu như không thêu thùa, trang trí. Những nét riêng trong trang phục cũng là một cơ sở đặc sắc để phân biệt dân tộc Tày – Nùng với các dân tộc khác trong cùng một địa bàn sinh sống. Ngoài ra, dân tộc Tày – Nùng còn có các sản phẩm thủ công nổi tiếng đó là thổ cẩm, sản phẩm này có truyền thống từ rất lâu đời, dùng để làm mặt địu, vỏ chăn, túi, khăn trải bàn… Nguyên liệu là sợi bông, sợi tơ tằm được nhuộm nhiều màu khác nhau. Nhìn chung người Tày thường mặc quần áo vải bông nhuộm chàm nên trang phục của họ màu chủ đạo là màu chàm, phụ nữ thường chít khăn mỏ quạ, mặc áo năm thân có thắt lưng, đeo vòng cổ, tay, chân bằng bạc.

Sự ra đời của cây chàm, áo chàm:

Truyền thuyết dân gian của đồng bào Tày kể về sự tích cây chàm gắn liền với mối tình chung thủy của đôi trai gái: Thuở ấy có một cô gái con nhà nghèo, mồ côi cha từ nhỏ mà mẹ lại mù lòa. Nàng phải đi làm thuê, làm mướn tần tảo mới có bữa cơm, bữa cháo qua ngày. Khi nàng lớn lên thì người mẹ thân yêu cũng qua đời, để lại một mình nàng cô đơn giữa cuộc đời. Một hôm, có một chàng trai ăn mặc rách rưới đến nhà nàng xin ăn. Vì nhà nghèo không có gì cho kẻ ăn mày, nàng mời khách vào nhà ngồi đợi rồi ra đi cắt bộ tóc dài của mình để đổi lấy đồ ăn về cho kẻ ăn mày cùng ăn.

Thời gian trôi qua, bỗng một hôm có đám về hỏi nàng. Bà mối cho biết, người đến hỏi nàng làm vợ chính là chàng ăn mày nọ. Sau bữa cơm nàng cho ăn, chàng biết nàng đã cắt bộ tóc dài của mình để đổi lấy bữa ăn cho chàng, nên chàng cảm phục tình cảm của nàng. Nàng nhận lời và họ chung sống bên nhau hạnh phúc.

Bỗng đất nước bị giặc Hung nô xâm lược, là phận trai, chàng phải đeo gươm, giáo lên đường đánh giặc giữ nước, một mình nàng ở nhà quán xuyến mọi việc gia đình. Chiến tranh kéo dài, biết bao mùa hoa đã nở, biết bao mùa chim én đã làm tổ mà nàng vẫn mong ngóng chồng trở về trong sự cô đơn, mệt mỏi. Thế rồi nàng quyết định theo hướng chiến trận ra đi tìm chồng. Nàng đi không biết qua bao nhiêu bản, bao nhiêu núi, xuyên qua bao nhiêu rừng già… Sự nhớ nhung, mệt mỏi khiến nàng ngủ thiếp đi và ra đi mãi mãi.

Dân làng biết rất cảm phục tấm lòng chung thủy của nàng, định chôn cất nàng đến nơi nàng yên nghỉ thì thấy mọc lên một cây lạ với mùi thơm kì lạ. Dân làng hiểu rằng, cây lạ đó là hiện thân phần xác của nàng, mùi thơm từ cây đó tỏa ra là hiện thân của lòng chung thủy của nàng. Cây đó chính là cây chàm mà ngày nay đồng bào dùng để nhuộm quần áo mặc.

Bộ trang phục cổ truyền của người Tày làm từ vải sợi bông tự dệt, nhuộm chàm, hầu như không thêu thùa, trang trí. Phụ nữ mặc váy hoặc quần, có áo cánh ngắn ở bên trong và áo dài ở bên ngoài.

Trang phục của nam giới người Tày:

Gồm loại áo cách 4 thân (slửa cỏm), áo dài 5 thân, khăn đội đầu, quần và giày vải. Áo cánh 4 thân là loại xẻ ngực, cổ tròn cao, không cầu vai, xẻ tà, cài cúc vải (7 cái) và hai túi nhỏ phía dưới 2 thân trước. Vào mỗi dịp hội hè nam giới mặc thêm loại áo dài 5 thân xẻ nách phải, đơm cúc vải hay cúc đồng. Quần cũng làm bằng vải sợi bông nhuộm chàm như áo, cắt theo kiễu quần đũng chéo, độ choãng vừa phải dài tới mắt cá chân. Quần có cạp rộng không luồn rút, khi mặc có dây buộc ngoài. Cùng với đó là khăn đội đầu màu chàm (30cm x 200cm) Quấn trên đầu theo lối chữ nhân.

Trang phục của nữ giới người Tày:

Thường gồm áo cánh, áo dài năm thân, quần váy, thắt lưng, khăn đội đầu, hài vải. Áo cánh là loại 4 thân xẻ ngực, cổ tròn, có hai túi nhỏ phía dưới hai vạt trước, thường được cắt may bằng vải chàm hoặc trắng. Khi đi hội thường được mặt lót phía trong áo dài. Vì vậy người Tày còn được gọi là cần slửa khao (người áo trắng) để phân biệt với người Nùng chỉ dùng màu chàm. Áo dài cũng là loại 5 thân, xẻ nách phải cài cúc vải hoặc đồng, cổ tròn ống tay và thân hẹp có eo.

Bộ quần áo của dân tộc Tày bao gồm:

• Khăn, áo, quần, dây lưng, tạp dề, guốc hoặc dép.
• Phụ nữ Tày thường để tóc dài, đội khăn. Khăn là loại khăn vuông gấp chéo kiểu “mỏ quạ”, đội lên đầu, thắt ở sau gáy, tương tự như kiểu đội khăn mỏ quạ của phụ nữ Kinh.
• Áo của phụ nữ thường là loại áo năm thân, trong đó bốn thân dài và một thân hụt nằm ở phía ngực bên phải, xẻ chéo từ dưới cổ sang nách bên phải, áo phụ nữ Tày thường dài đến quá bắp chân, thân áo và tay bó hẹp lấy người.

Nét độc đáo trong trang phục Tày là lối dùng màu chàm phổ biến, đồng nhất trên trang phục nam và nữ cũng như lối mặc áo lót trắng bên trong áo ngoài màu chàm. Nếu như nhiều dân tộc dùng màu chàm nhưng còn gia công trang trí các màu khác trên trang phục thì người Tày hầu như chỉ dùng các màu đơn giản, nhẹ nhàng để trang trí hoa văn mặt chăn hay các tấm thổ cẩm.

Trước đây phụ nữ mặc váy, nhưng gần đây phổ biến mặc quần, là quần chân què, cát hình lá tọa, đũng rộng có thể cử động thoải mái trong mọi tư thế lao động. Đồng bào thường đeo thắt lưng được dệt bằng vải thủ công, rộng khoảng 40cm gấp làm tư, chiều dài đủ quấn quanh thân người hai vòng, buộc lại ở phía sau, để buông dải đuôi xuống sau lưng.

Nón của phụ nữ Tày khá độc đáo. Nón bằng nan tre lợp lá có mái nón bằng và rộng. Đồ trang sức được cả nam và nữ thích sử dụng đó là vòng cổ, chân, tay…, trẻ em đeo đồ trang sức bằng bạc để trừ tà ma và tránh gió.

Quần áo nam giới đơn giản hơn áo ngắn, xẻ ngực, cài cúc trước ngực và thường cài 5 cúc. Trang phục của nam giới có quần chân què, đũng rộng, cạp lá tọa, áo ngắn cũng may năm thân, cổ đứng. Bên cạnh đó, trang phục của nam giới cũng có áo dài như cái áo ngắn kéo dài vạt xuống quá đầu gối.

Nét đặc sắc trên trang phục người Tày lại được thể hiện ở những mẫu hoa văn trên vải. Sự pha trộn phối màu một cách tinh tế và hợp lí tạo đồ họa trên mặt vải khiến cho trang phục của người Tày trở nên sinh động và ấn tượng.

Trang phục dân tộc ngày nay:

Ngày nay, khi đất nước ngày càng phát triển, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, sự du nhập của các trào lưu nước ngoài cũng ảnh hưởng một phần nào đó đối với bản sắc văn hóa dân tộc và trang phục truyền thống ở Cao Bằng. Áo chàm cũng đã được cách tân, màu sắc được thay đổi sáng hơn và có nhiều họa tiết đẹp hơn nhưng vẫn giữ được dáng áo và nét đặc trưng áo chàm của thiếu nữ Tày. Tuy không mặc mỗi ngày như ngày xưa, nhưng áo chàm vẫn được người dân nơi đây mặc trong các buổi biểu diễn, buổi lễ trang trọng, các lễ hội cổ truyền trong năm,….điều đó đã góp phần gìn giữ và quảng bá hình ảnh áo chàm dân tộc Tày. Trong các lễ cưới ngày xưa, đôi nam nữ thường mặc trang phục dân tộc là chính, nhưng ngày nay nó đã được thay bằng những bộ vest, những chiếc váy cưới lộng lẫy. Tuy nhiên ở một số địa phương của Cao Bằng vẫn còn giữ được bản sắc dân tộc trong ngày cưới. Trang phục áo chàm vẫn được đôi nam nữ lựa chọn mặc trong ngày trọng đại của mình. Hình ảnh cô dâu trong chiếc áo chàm và mấn, khăn đội đầu kèm vòng bạc như một thiếu nữ trẻ trung, xinh đẹp, dịu dàng, nết na, trong sáng.

Cũng có thể thấy trang phục của dân tộc Tày từ lâu đã trở thành biểu tượng văn hóa cũng như nét đẹp bình

dị và độc đáo của đồng bào Tày ở khắp các miền đất. Và nó cũng được gìn giữ và phát triển thành những trang phục nghệ thuật trên sân khấu biểu diễn.

Như vậy, trang phục truyền thống của dân tộc như một hình ảnh đặc trưng của mỗi dân tộc. Việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống trong thời đại hiện nay là vô cùng quan trọng, mỗi chúng ta cần có ý thức gìn giữ và phát huy, quảng bá hình ảnh dân tộc trên toàn thế giới.

#Dulich

#Kinhnghiem

#Điphuot

#Đichoi

#Ănuống

#Dântộc

#Truyềnthống

609 views